Osmanlı Hukukunda Bir Kredi Vasıtası Olarak Muamele – i Şer'iyye (XVII. Asır)

Birden fazla akit yapılarak borçlanmayı sağlayan bir kredi temin usulü ve bir karz/borç münasebetinde faiz yasağından kurtulmak maksadıyla müracaat edilen bir çare/hile-i şer'iyye olarak tarif edilebilecek muamele-i şer'iyye çalışmanın esas mevzuudur. Bu çerçevede muamele-i şer'iyye hem nazari hem de (17. asır Osmanlı hukuk tatbikatı üzerinden) tatbiki olarak ele alınmış. Bu minvalde şer'iyye sicilleri, arşiv vesikaları, devrin fıkıh/fetva kitapları incelendiğinde çok sayıda muamele-i şer'iyye ile karşılaşılmış ve ciddi bir tatbik sahası görülmüş. Yine Osmanlı Devleti'nin bu tatbikata çok sayıda düzenleme ile müdahalede bulunduğu müşahede edilmiş.

Çalışmada bu kaynaklar incelenerek, muamele-i şer'iyyenin faize bir kılıf olarak mı; yoksa faizden kaçınmak için bir ruhsat olarak mı kullanılıp kullanılmadığı, neden bu tatbikata ihtiyaç duyulduğu, neden ulemanın kahir ekseriyetinin hükmü ihtilaflı bu tatbikata cevaz verdiği ve bu tatbikatın içtimai hayattaki rolü açığa çıkartılmaya çalışılmış. Muamele-i şer'iyyenin, günümüz faizsiz finans kuruluşlarının faaliyetleri çerçevesinde de tatbik sahası olduğu düşünüldüğünde, meselenin ortaya konulması bir kat daha ehemmiyet kazanmaktadır.

	Muamele–i Şer'iyye Hakkında Umumi Malumat
	Muamele–i Şer'iyyenin Hukuki Temelleri
	Devrin İktisadi ve İçtimai Şartları Işığında Osmanlı Ulemasının Muamele–i Şer'iyyeye Bakışı
	Osmanlı Devleti'nde Muamele–i Şer'iyye Tatbikatı